Melanomen: hoe vermijden, hoe herkennen?

Augustus 2023, D. Léotard

Melanomen zijn een van de mogelijke vormen van huidkanker en treft een Belg op de vijf voor de leeftijd van 75 jaar. Een van de bijzonderheden melanomen is dat ze vaker voorkomen bij mensen onder de 60 (vanaf 30 jaar) dan bij senioren. Een ander kenmerk van melanomen is de potentieel gevaarlijke aard: het kan uitzaaien (zich over het hele lichaam verspreiden) en fataal worden.

Het goede nieuws is dat het kan worden voorkomen (vermeden) en dat een melanoom, als het vroeg genoeg wordt ontdekt, effectief kan worden behandeld.

Hoe een melanoom vermijden?

Sommige mensen lopen meer risico dan anderen. Dit zijn mensen met een verhoogd risico:

• mensen die veel aan de zon zijn blootgesteld
• personen met een lichte huid die makkelijk verbrandt 
• als kind zonnebrand gehad hebben
• mensen die zonnebanken gebruikten of gebruiken
• meer dan 50 moedervlekken (nevi) 
• een familiegeschiedenis van huidkanker 
• personen met de ziekte van Parkinson of een familiegeschiedenis van de ziekte 
• mensen die  een orgaantransplantatie hebben ondergaan of immunomodulerende behandelingen volgen

Maar of u nu een verhoogd risico hebt op niet, er zijn eenvoudige manieren om melanomen te voorkomen.

Voorzichtig zijn in de zon 

Veelvuldige zonnebrand, veroorzaakt door de zon of Uv-stralen van zonnebanken, is de belangrijkste oorzaak van melanomen. Wees dus altijd voorzichtig in de zon:

• Vermijd onnodige blootstelling (zonnebaden) 
• Bescherm uzelf: met loszittende kleding om uw armen en benen te beschermen, een hoed of pet voor uw nek en gezicht, en een zonnebril voor uw ogen en oogcontour. 
• Gebruik tijdens zonnige periodes een zonnecrème met een hoge UVB- en UVA-beschermingsfactor. Smeer u een half uur voor blootstelling in en smeer u elke twee uur opnieuw in.
• Vermijd de zon zoveel mogelijk tussen het middaguur en drie uur 's middags (zomertijd)

Hoe een verdacht vlekje opsporen? 

Een melanoom kan zich vormen op een ‘gezonde’ huid of op een bestaande moedervlek. De beste manier om melanoom te voorkomen is om heel waakzaam te zijn en regelmatig uw huid zelf te onderzoeken, ongeacht uw huidtype. Dit betekent dat u naar uzelf en uw naasten moet kijken en niet moet aarzelen om een arts te raadplegen zodra er iets nieuws op uw huid opduikt, of zodra iets ouds begint te groeien, van vorm of kleur verandert, jeukt, bloedt als u het aanraakt, enz. Hoe vroeger een melanoom wordt ontdekt, hoe groter de kans dat er kan worden ingegrepen voordat het de tijd heeft gehad om uit te zaaien, zodat het operatief kan worden verwijderd zonder verdere schade aan te richten.

Waar zoeken?

Het hele lichaam moet worden onderzocht, voor- en achterkant. Vergeet niet plekjes als achter de oren, onder de borsten, op de schedel, onder de armen, de geslachtsdelen, de voeten en voetzolen en tussen de tenen.

De makkelijkste manier is om voor een spiegel te gaan staan en jezelf te observeren met een andere handspiegel, of vraag iemand in je omgeving om naar uw huid te kijken op onbereikbare plaatsen.

Wat zoeken?

• Om een beginnend melanoom te kunnen herkennen kunt u de ABCDE-regel gebruiken. Een vlek is verdacht als hij één of meer van de volgende eigenschappen heeft:
• Asymmetrie: de ene helft van de vlek of moedervlek heeft een andere kleur of vorm dan de andere helft.
• Border/rand: de vlek of moedervlek heeft een onregelmatige en/of grillige rand.
• Color/kleur: de vlek of moedervlek verandert van kleur of heeft verschillende kleuren.
• Diameter: de  vlek of moedervlek is groter dan 5 millimeter.
• Evolving/evolutie: de vlek of moedervlek jeukt, bloedt of verandert.

Met de ABCDE-regel kun je een melanoom herkennen. Heb je veel moedervlekken, let dan op het ‘lelijke eendje’ tussen de vlekken, de vlek die er heel anders uitziet dan de anderen.

Hoe reageren?

• Negeer een verdachte vlek niet in de hoop dat het vanzelf weggaat
• Wacht niet af hoe de vlek zich ontwikkelt
• Probeer de vlek niet zelf te verwijderen of te behandelen
• Ga zo snel mogelijk naar een arts (huisarts of dermatoloog).

Ook lezen op deze site:

Zonne-bescherming : zorg voor u zelf én voor het milieu https://www.myhealthmylife.be/nl-be/mijn-lichaam/zonne-bescherming-zorg-voor-u-zelf-%C3%A9n-voor-het%20milieu

Zonnen: met mate en met verstand! https://www.myhealthmylife.be/nl-be/mijn-lichaam/zonnen-met-mate-en-met-verstand

Bronnen:

• Rapport 2021 Le cancer de la peau en Belgique - Fondation contre le Cancer
• Pr Nicole BASSET-SEGUIN, Pr Marie BEYLOT-BARRY, les mélanomes, https://dermato-info.fr/fr/la-peau-des-seniors/les-mélanomes
• https://www.cancer.be/les-cancers-types-de-cancers-liste-z/cancer-de-la-peau-m-lanome
• Dr Fabienne TROUCHE, la méthode ABCDE
• https://www.melanoompunt.be
• https://www.euromelanoma.org/belgique/